Projekty realizowane przez Nadleśnictwo Krościenko

Nazwa projektu: "Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Okres realizacji: 2017-2023

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących na obszarach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Cele szczegółowe: polepszenie lub przywrócenie właściwych warunków siedliskowych, zabezpieczenie ostoi występowania i miejsc rozrodu populacji zagrożonych gatunków oraz redukcja zagrożeń, ograniczenie rozprzestrzeniania się obcych gatunków inwazyjnych.

Zakres projektu obejmował wykonywanie działań – najlepszych praktyk w ochronie gatunków i siedlisk, zgodnie z zapisami planów zadań ochronnych, planów ochrony oraz planów urządzenia lasu sporządzonych dla obszarów Natura 2000.

Katalog wykonanych prac:

• dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska,
• zabiegi czynnej ochrony siedlisk (w tym np. ekstensywne użytkowanie kośne lub kośno-pastwiskowe łąk, budowa zastawek, przegród, blokowanie rowów melioracyjnych w celu utrzymania określonego uwilgotnienia),
• zabiegi czynnej ochrony gatunków (w tym: wieszanie budek lęgowych, budowa platform lęgowych, zabezpieczanie miejsc rozrodu, lęgowisk, zimowisk, sadzenie roślin żywicielskich dla motyli i in.),
• zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych (np. czeremchy amerykańskiej, rdestowców),
• monitorowanie występowania gatunków chronionych,
• kanalizacja ruchu turystycznego (np. tworzenie i wyposażenie ścieżek edukacyjnych, tras nordic walking),
• ograniczenie drapieżnictwa (duże zagrożenie dla chronionych gatunków ptaków stanowią drapieżniki, których presję ograniczano w różny sposób, np. przez odstrzał, odłów i wywiezienie w dalsze rejony, zastosowanie odstraszających preparatów

Liczba obszarów Natura 2000, na których były prowadzone działania: 117

Liczba RDLP realizujących projekt: 16

Efekty projektu

Najistotniejszym rezultatem projektu była powierzchnia siedlisk, których stan ochrony został poprawiony bądź wzmocniony poprzez przeprowadzone działania ochrony czynnej.

• powierzchnia siedlisk wspieranych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony (CI): 14 893 ha
• liczba typów siedlisk objętych działaniami ochronnymi: 30 szt.
• liczba gatunków objętych działaniami ochronnymi: 32 szt.

Wartość projektu:

Całkowity koszt realizacji projektu: 30 305 005,14 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 23 379 179,85 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 19 872 302,87 zł

Prace wykonane w Nadleśnictwie Krościenko w ramach projektu:

Zadanie 5 Dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub

siedliska – działania na rzecz siedlisk oraz pszonaka pienińskiego :

usunięcie nalotu drzew i krzewów na wybranych płatach siedliska; na siedliskach będących przedmiotem ochrony mechaniczne lub ręczne usunięcie wybranych krzewów i drzew (głównie świerka, tarniny, jesionu, jawora) na wyznaczonych płatach siedliska, poprzez ich wycinkę i karczowanie; usuwanie pozyskanej biomasy; nadzór specjalisty i ocena efektów realizacji zadania; na siedliskach będących przedmiotem ochrony drzewa i krzewy przeznaczone do usunięcia będą wyznaczone przez eksperta botanika na podstawie wcześniejszej wizji terenowej, określającej terminy i sposób wykonania odkrzaczania; ochrona czynna pszonaka pienińskiego Erysimum pieninicum polegająca na usunięciu nadmiaru drzew i krzewów, zwłaszcza leszczyny i jesionu, zacieniających 3 stanowiska gatunku; uzyskana po wycince biomasa zostanie usunięta poza stanowisko gatunku; prace będą wykonywane pod nadzorem botanika

Zadanie 7 Kanalizacja ruchu turystycznego– ukierunkowanie ruchu turystycznego, ochrona stanowisk pszonaka pienińskiego przed nadmierną presją turystyki :

Ustawienie tablic edukacyjnych, zawierających informacje o poszczególnych obiektach oraz o zasadach ich udostępniania lub braku udostępnienia dla turystów (5 tablic). Projekt i wykonanie drewnianych barierek/zabezpieczeń oraz wyremontowanie istniejącej infrastruktury turystycznej w rezerwacie Wąwóz Homole (mostki drewniane 3 szt.) - działania chroniące pszonaka pienińskiego przez zadeptywaniem powierzchni siedliska oraz stanowiska gatunku (1 mostek), a także płaty siedlisk 6110 i 6170 (2 mostki) najbardziej narażonych na presję turystyczną z uwagi na zlokalizowanie przy mocno uczęszczanym szlaku turystycznym.

2. Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich

Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich – kontynuacja (MRG3)

Podmioty realizujące projekt:

• Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe reprezentowane przez CKPŚ
• 42 nadleśnictwa z terenu RDLP Kraków, RDLP Katowice, RDLP Wrocław, RDLP Krosno
• Partnerzy projektu: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Centrum Ochrony Mokradeł

Okres realizacji:

2024-2028

Cel główny projektu:

Wzmocnienie odporności górskich ekosystemów leśnych na zagrożenia związane ze zmianami klimatu poprzez realizację do końca 2028 r. kompleksowych działań retencyjnych i przeciwerozyjnych ukierunkowanych na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków naturalnych zjawisk/procesów klimatycznych takich jak susze i pożary, powodzie i podtopienia, intensywne lub długotrwałe opady atmosferyczne, ekstremalne przepływy wód w korytach, spływy powierzchniowe, niszczące działanie wód wezbraniowych.

Cele szczegółowe:

• Rozwój systemów małej retencji poprzez wykonanie obiektów i kompleksowych zadań gromadzących wodę do końca 2028 r.
• Rozwój systemów związanych z przeciwdziałaniem zbyt intensywnym spływom powodującym nadmierną erozję wodną na terenach górskich poprzez wykonanie obiektów do końca 2028 r.

W Projekcie wyznaczono również dodatkowe cele związane z działaniami edukacyjnymi oraz monitoringiem tj.:

• Wzrost wiedzy nt. wpływu małej retencji wodnej na środowisko poprzez opracowanie metodologii oceny wpływu na podstawie monitoringu środowiska wybranych zadań do 2028 r.
• Zwiększenie efektywności działań w zakresie adaptacji do zmian klimatu poprzez opracowanie dobrych praktyk realizacji działań retencyjnych do końca roku 2028.
• Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez realizację wydarzeń edukacyjnych dla min. 500 uczestników do końca 2028 r.

Planowane działania:

W ramach projektu będą realizowane inwestycje łączące przyjazne środowisku metody techniczne i biotechniczne, m.in. związane z:

• budową, przebudową lub odbudową zbiorników małej retencji i zbiorników suchych;
• budową, przebudową lub odbudową małych urządzeń piętrzących (zastawki, małe progi, przetamowania) na kanałach i rowach w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych, przywracania funkcji obszarów mokradłowych i ich ochrony oraz odtwarzanie terenów zalewowych;
• budową, przebudową lub odbudową  niedostosowanych do wód wezbraniowych obiektów hydrotechnicznych (mostów, przepustów, brodów);
• zabudową przeciwerozyjną dróg, szlaków zrywkowych oraz zabezpieczeniem obiektów infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej związanej z gwałtownymi opadami (m.in. wodospusty, płotki drewniane, dylowanki, kaszyce, narzut kamienny).

Projekt stanowi kontynuację działań realizowanych przez Lasy Państwowe w ramach projektów współfinansowanych z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 i 2014-2020.

Planowane rezultaty projektu:

W projekcie planuje się wykonanie łącznie 628 sztuk obiektów i kompleksowych zadań (wskaźnik produktu), osiągnięcie pojemności obiektów małej retencji o wartości 358 tys. m³ (wskaźnik produktu) oraz osiągnięcie objętości obiektów małej retencji w wartości 280 tys. m³ (wskaźnik rezultatu).

Planowana wartość projektu:

• Całkowity koszt realizacji projektu: 302 880 000 zł
• Kwota wydatków kwalifikowalnych: 239 200 000 zł
• Kwota dofinansowania z UE: 190 666 320 zł

3.  LIFE PODKOWIEC PLUS: powrót do lasu – ochrona siedlisk rozrodczych nietoperzy w ujęciu całościowym

Nazwa projektu: LIFE20 NAT/PL/001427 pt.: " LIFE PODKOWIEC PLUS: powrót do
lasu – ochrona siedlisk rozrodczych nietoperzy w ujęciu całościowym"

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Instrumentu Finansowego LIFE (umowa LIFE20 NAT/PL/001427) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (umowa 2810/2022/Wn50/OP-wk-If//D).

Okres realizacji: 2021-2026

Cel projektu

Zabezpieczenie i poprawa warunków stanowisk o dużym znaczeniu dla nietoperzy

• poprawa stanu schronień rozrodczych i zimowych
• polepszenie stanu siedlisk żerowiskowych
• ograniczenie konfliktów na linii człowiek-nietoperze w czterech krajach

Przejście w ochronie nietoperzy od podejścia reaktywnego do proaktywnego

• tworzenie, na terenach wolnych od barier przestrzennych i nienarażonych na negatywne wpływy antropogeniczne (duże, zwarte obszary leśne) siedlisk, które  zaspokajają całoroczne potrzeby zagrożonych gatunków nietoperzy
• prewencyjne zapewnienie alternatywnych schronień dla gatunków wymagających przestrzeni do lotu w zasiedlanych obiektach (podkowiec mały, nocek orzęsiony, nocek duży)
• zapewnienie populacjom nietoperzy możliwości ekspansji na nowe tereny
• stworzenie warunków do dyspersji kolonii rozrodczych 

Wzmocnienie instytucjonalnego wsparcia w ochronie nietoperzy

• pozyskanie akceptacji społecznej oraz stymulacja oczekiwań społecznych w zakresie proaktywnych działań
  w ochronie nietoperzy
• zwiększanie świadomości i wiedzy osób mających w swojej pracy styczność z nietoperzami i mających poprzez swoje decyzje wpływ na stan ich ochrony 
• poszerzanie zdolności osób i instytucji zaangażowanych w ochronę nietoperzy
• promowanie, opartych o rzeczywiste potrzeby przyrodnicze, kompleksowych rozwiązań w zakresie kompensacji oraz łagodzenia wpływu i skutków inwestycji

Katalog wykonywanych prac na terenie Nadleśnictwa Krościenko:

- wybudowanie 10 schronień przejściowych - domków dla nietoperzy "bat huts"

- wybudowanie wieży dla nietoperzy

- monitoring zasiedlenia przez nietoperze nowych schronień

- prowadzenie zajęć edukacyjnych

Całkowity budżet projektu: 4 924 974 Euro

Wkład finansowy UE: 2 954 984 Euro

Wkład finansowy NFOŚiGW: 1 656 349 Euro

 4. Drapieżne pogranicze - projekt współpracy transgranicznej na rzecz ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

Nadleśnictwo Krościenko angażuje się w transgraniczną współpracę na rzecz zintegrowanej ochrony dużych drapieżników w Polsce i na Słowacji. W projekcie współfinansowanym przez program Interreg Polska-Słowacja udział bierze 17 polskich oraz 2 słowackich partnerów.

Tytuł projektu: Drapieżne pogranicze – transgraniczna współpraca na rzecz zintegrowanej ochrony dużych drapieżników w Polsce i na Słowacji / Dravé pohraničie – cezhraničná spolupráca pre integrovanú ochranu veľkých šeliem v Poľsku a na Slovensku

Okres realizacji: 01.09.2024 - 31.08.2026

Cel projektu: wzmocnienie współpracy transgranicznej PL-SK w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników, zapewniającej długoterminowe utrzymanie oraz ochronę stanu populacji gatunków objętych ochroną, tj. niedźwiedzia, wilka i rysia.

Cele szczegółowe:

• ochrona bioróżnorodności poprzez wypracowanie zintegrowanego modelu zarządzania populacją i systemu wymiany danych dot. translokacji drapieżników na terenie PL-SK;
• przygotowanie bazy danych ilościowych i jakościowych dot. dużych drapieżników w oparciu o wspólnie wypracowane metodyki monitoringowe;
• zwiększenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnych, turystów i organizacji pogranicza w zakresie potrzeby ochrony dużych drapieżników, a w konsekwencji wzrost poziomu akceptacji społecznej dla przedmiotów ochrony.

Planowane działania:

• analiza danych jakościowych i ilościowych oparciu o posiadane dane literaturowe w zakresie stanu i rozmieszczenia gatunków,
• opracowanie wytycznych do monitoringu dużych drapieżników,
• przeprowadzenie monitoringowych działań terenowych, w tym monitoring genetyczny i wizyjny,
• budowa systemu informatycznego,
• działania edukacyjne i komunikacyjne, w tym: gra edukacyjna dla dzieci i młodzieży, scenariusze zajęć, tatuaże jako element działań promocyjno-edukacyjnych prowadzonych przez parki narodowe, konkurs na projekt muralu, murale, publikacje, konferencja podsumowująca projekt, warsztaty edukacyjne oraz spotkania otwarte, gra terenowa.

Planowane rezultaty projektu:

• uspójnienie metodyki monitoringu wilka, niedźwiedzia i rysia na pograniczu polsko-słowackim (opracowanie wytycznych do prowadzenia monitoringu ww. gatunków wraz z metodologią zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji),
• transgraniczna baza obserwacji nieinwazyjnych ww. gatunków,
• zwiększenie potencjału Polski i Słowacji w ochronie i zrównoważonym zarządzaniu gatunkami dużych drapieżników,
• zwiększenie świadomości mieszkańców, turystów i organizacji regionu pogranicza w zakresie ochrony dużych drapieżników.

Jest to pierwsze tego typu przedsięwzięcie na terenie pogranicza. Wyróżnia je zastosowanie tych samych metodyk badawczych przez wszystkie podmioty, w tym innowacyjnych technik monitoringu wykorzystujących sztuczną inteligencję (AI). Wdrożenie systemu transgranicznej ochrony i zrównoważonego zarządzania populacjami dużych drapieżników ma duże znaczenie z uwagi na zasięgi tych populacji oraz rekolonizację terenów przygranicznych przez duże drapieżniki. Dotyczy to zwłaszcza wilków i niedźwiedzi, które przez ostatnie dziesięciolecia nie występowały już na tych terenach, a aktualnie wchodzą w konflikt z działalnością człowieka.

Projekt jest realizowany w formie partnerstwa. Partnerem wiodącym jest Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (CKPŚ).
W skład partnerstwa wchodzi 19 podmiotów – 17 z Polski i 2 ze Słowacji:

- Administracja Pienińskiego Parku Narodowego (Słowacja),

- Administracja Tatrzańskiego Parku Narodowego (Słowacja),

- parki narodowe: Babiogórski, Gorczański, Tatrzański, Magurski, Pieniński,

- nadleśnictwa: Nowy Targ, Limanowa, Krościenko, Stary Sącz, Piwniczna, Nawojowa, Łosie, Gorlice, Myślenice,

- RDLP w Krakowie,

- Instytut Badawczy Leśnictwa (IBL),

- CKPŚ.

Wartość projektu

Całkowity koszt realizacji projektu: 1 394 722 euro,

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 1 394 722 euro,

Kwota dofinansowania z UE: 1 115 777,46 euro

Projekt realizowany jest w ramach Programu Interreg Polska – Słowacja 2021-2027 i współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.