W dniach 19-20 października 2023 roku dwa pienińskie parki: Pieninský národný park (PIENAP) i Pieniński Park Narodowy (PPN) zorganizowały: 12. Konferencję Naukową z cyklu „Badania naukowe w Pieninach ‘2023” pt. „Niepylak apollo – badania, ochrona i monitoring”. W konferencji wzięli udział pracownicy Nadleśnictwa Krościenko: Grzegorz Sosabowski i Aleksandra Wiertelorz oraz Katarzyna Miłek z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie. Celem konferencji była prezentacja wyników monitoringu i czynnej ochrony niepylaka apollo Parnassius apollo w Pienińskim Parku Narodowym zarówno po Polskiej jak i Słowackiej stronie. Ponad to na posterach przedstawiono najnowsze wyniki badań z różnych dziedzin i dyscyplin naukowych prowadzonych w rejonie Pienin po obu stronach granicy.

Pierwszą część konferencji, która odbyła się w „Kúpele Červený Kláštor” stanowiła część referatowa. Dotyczyła różnych aspektów biologii i ochrony niepylaka apollo. W trakcie sesji referatowej można było wysłuchać m.in. o historii ochrony niepylaka, o aktualnym stanie populacji, badaniach genetycznych prowadzonych na tym gatunkach oraz doświadczeniach w ochronie i hodowli różnych instytucji.

Na sesji posterowej stanowiącej drugą część konferencji pracownicy PGL Lasy Państwowe zaprezentowali dwa postery:

1. „Czynna ochrona muraw kserotermicznych w rezerwatach przyrody Pienin”, autorstwa: Aleksandry Wiertelorz, Katarzyny Miłek i dr. hab. inż. Jana Bodziarczyka,

Abstrakt:

Zanik tradycyjnego pasterstwa w wielu regionach Polski przyczynił się do wzrostu tempa procesu sukcesji naturalnej, co dla wielu zbiorowisk nieleśnych, a szczególnie dla ciepłolubnych muraw, stało się czynnikiem ograniczającym a nawet powodującym zanik tego typu siedliska. Tak ukierunkowane zmiany przybrały szczególnie na sile w obszarach chronionych, w których dość wcześnie zastosowano ochronę bierną lub ograniczono ochronę czynną. Świadomość wartości tych siedlisk oraz lepsze poznanie mechanizmów mających wpływ na ich  dynamikę i szybkie ustępowanie stały się wyzwaniem dla wielu instytucji mających na celu ich ochronę. Pośród różnych organizacji biorących udział w ochronie muraw kserotermicznych znalazło się także PGL Lasy Państwowe, które uczestniczy czynnie w realizacji różnych programów na rzecz ochrony przyrody. Jednym z obszarów objętych programem ochrony muraw jest Małopolska, w tym Pieniny.

Aktywną ochroną objęto głównie pienińskie górskie murawy naskalne (kod: 6170-3), poza PPN występujące w kilku rezerwatach przyrody Małych Pienin, nad którymi bezpośredni nadzór sprawuje Nadleśnictwo Krościenko i RDLP w Krakowie. Zadania z zakresu ochrony czynnej polegały głównie na polepszeniu warunków świetlnych dla roślinności muraw, poprzez usunięcie wkraczających drzew i krzewów. Szczególną uwagę poświęcono ochronie i zabezpieczeniu nowych stanowisk pszonaka pienińskiego – gatunku endemicznego dla Pienin – związanego z tym siedliskiem. Ważnym akcentem w realizacji projektu jest także ochrona torfowisk zasadowych o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk (kod: 7230-1), które również poddane są negatywnym wpływom sukcesji.

 Wykonane zabiegi w 2019 i 2022 roku już przynoszą pozytywne efekty.

2. „Reliktowe lasy sosnowe w Pieninach” autorstwa: Grzegorza Sosabowskiego i dr. hab. inż. Jana Bodziarczyka.

Abstrakt:

Reliktowe laski sosnowe to unikalne zbiorowiska leśne. W krajobrazie Pienin zajmują niewielkie powierzchnie i rozproszone są w postaci małych „wysp” przywiązane do grani skalnych, dobrze wyróżniają się na tle innych zbiorowisk roślinnych. W Pieninach osiągają północną granicę europejskiego zasięgu.

Badaniami objęto 14 stanowisk rozmieszczonych w polskiej części pienińskiego pasa skałkowego. W zasięgu każdego stanowiska założono powierzchnię badawczą na której pomierzono: pierśnice wszystkich drzew (≥ 7 cm), wysokości, określono współrzędne horyzontalne każdego z drzew. Na podstawie pomiarów obliczono pole powierzchni przekroju pierśnicowego oraz miąższość drzew, określono wzorzec przestrzenny i zagęszczenie drzew.

Z przeprowadzonych badań wynika, że reliktowe laski sosnowe są wewnętrznie bardzo zróżnicowane pod względem wielu cech biometrycznych i przestrzennych. Warstwa drzew jest bardziej urozmaicona niż do tej pory sądzono. Często pojawiają się gatunki z otaczających zbiorowisk. Zarówno średnie jak i maksymalne wartości pierśnic, wysokości oraz pola przekroju pierśnicowego oraz miąższość drzew, w reliktowych laskach sosnowych osiągają niższe wartości niż w drzewostanach z dominacją sosny w innych zbiorowiskach leśnych. Rozmieszczenie drzew wykazuje tendencje do skupiania się. Wielkość skupisk i ich zasięg często wynikają z ukształtowania terenu, który narzuca lokalny wzorzec przestrzenny.

Reliktowe laski sosnowe z punku widzenia gospodarczego nie mają znaczenia. Ich największym walorem jest specyficzny pokrój i zajmowane siedlisko oraz wiek pojedynczych sosen. Są ważnym świadectwem minionych epok; pozostałością po dawniej panujących zbiorowiskach sprzed epoki lodowcowej, stąd też powinny być bezwzględnie chronione zwłaszcza poza parkami i rezerwatami przyrody.

Postery w załączniku.